Bu içerik, Mısır zirai mücadelesinin bir parçasıdır. Bu kategorideki tüm mücadele yöntemlerini ulaşmak için buraya tıklayabilirsiniz.
Mısır bitkisinde çok sayıda zararlı türler bulunmaktadır. Belirli alanlarda ve koşullarda sorun olan zararlı etmenlerin yanı sıra, normal koşullarda önemli zararlara neden olmayan potansiyel zararlılar da mevcuttur. Mısır tarlaları, yararlı türler (doğal düşmanlar) yönünden de oldukça zengindir.
Örnekleme yöntemleri ile zararlı, hastalık, yabancı otlar ve doğal düşmanların yoğunlukları belirlenir ve zararlıların ekonomik zarar eşiğine ulaşıp ulaşmadıkları saptanır. Ekonomik zarar eşiğine ulaşan zararlıların kritik biyolojik dönemleri ile doğal düşmanlarının popülasyon yoğunlukları dikkate alınarak mücadeleye karar verilir.
Zararlılar, hastalıklar, yabancı otlar ve doğal düşmanlar ile ilgili örnekleme yöntemleri aşağıda ana başlıklar halinde verilmiştir.
Zararlıların Örnekleme Yöntemleri
Mısır zararlılarının örneklemesinde gözle kontrol, atrap, çerçeve (50 cm x 50 cm=1/4 m² ), Tuzak (ışık, feromon, yem, renk vb.) ve Dvac (Vakumlu böcek toplama aleti) yöntemleri kullanılmaktadır.
Mısırkurdu ve Mısır Koçankurdu: Birinci üründe, tarlada zikzak şeklinde gidilerek 100 bitkideki bulaşma (yumurta paketi veya yaprak, gövde, koçan, tepe ve koçan püskülündeki yenikler) tespit edilir. İkinci üründe ise yumurta paketi kontrolü ve sayımı yapılır. Mısır Koçankurdu yumurta kümeleri yaprak kınının gövdeyi saran iç yüzünde; Mısırkurdu yumurta paketleri ise genelde yaprakların alt yüzünde bulunur.
Bozkurtlar: Bitki çıkışından sonra erken helezon döneminin sonuna kadar (2-6 yapraklı), serpme ekim yapılan tarlalarda ¼ m²’lik tel çerçevelerle, sıraya ekim yapılan tarlalarda 3 m’lik sıra üzerinde en az 10 ayrı yerdeki yenik veya kesik bitkiler sayılarak örnekleme yapılır.
Danaburnu: Erken helezon döneminin sonuna kadar (2-6 yapraklı), zararlının görüldüğü tarlalarda, serpme ekimde m²’de ve sıraya ekimde ise 3 m’lik sıra üzerinde kesik bitkiler sayılır.
Telkurtları: Özellikle önceki yıllarda zararlının rastlandığı tarlalarda, tohum ekiminden önce, tarlanın büyüklüğüne göre ve tarlayı temsil edecek şekilde ¼ m²’lik tel çerçeve en az 12 kez atılarak, çerçeve içindeki toprak 20 cm derinliğe kadar kazılır ve buradaki larvalar sayılır.
Mısır maymuncuğu: Bitki toprak yüzeyine çıktıktan sonra (1-3 yaprak) ve ilk zarar görüldüğünde, serpme ekim yapılan alanlarda ¼ m²’lik tel çerçeve ile tarlanın en az 10 noktasında bitki yüzeyindeki ve toprağın 5 cm derinliğindeki ergin böcekler sayılır. Sıraya ekim yapılan alanlarda ise 10 farklı noktada 10’ar bitkideki ve toprağın 5 cm derinliğindeki ergin böcekler sayılır.
Çizgili Yaprakkurdu: Tarlayı temsil edecek şekilde 5 farklı noktada aynı sıra üzerindeki yan yana 5’er bitki olmak üzere toplam 25 bitki kontrol edilerek larvalar sayılır.
Yaprakbitleri: Her 40-50 dekarlık mısır tarlası bir ünite kabul edilir. Ünitelerde köşegenler doğrultusunda zikzak yürünerek her 10-15m’de bir olmak üzere, her ünitede toplam 50 bitkinin tüm toprak üstü organlarında (yaprak, tepe püskülü ve koçan yaprakları) zararlının ergin ve nimfleri aranır ve sayımı yapılır. Sayım sonucunda bitki başına zararlı sayısı bulunur. Sayımlar haftada 1-2 kez yapılır.
Yaprakpireleri: Tarlayı temsil edecek şekilde farklı 5 noktada aynı sıra üzerindeki yan yana 5’er bitki olmak üzere toplam 25 bitki Dvac aleti ile emilir.
Fungal Hastalıkların Örnekleme Yöntemleri
Mısır tarlalarında hastalıklar açısından örnekleme yapılmasının temel amacı, sonraki yıllarda alınması gerekebilecek önlemlerin belirlenmesidir. Bunun için, aşağıdaki tabloya göre örnekleme yapmalısınız.
| Tarla Büyüklüğü (da) | Örnekleme Bölgesi (adet) |
|---|---|
| 1–10 | 1 – 3 |
| 11–50 | 3 – 5 |
| 51–100 | 5 – 7 |
| 101–200 | 7 – 10 |
| > 200 | 10'dan fazla bölge |
Örnekleme yapılan noktalarda, bir sıra üzerinde yan yana 25 bitkide göz ile inceleme yapılır. “Kök, kökboğazı ve sap çürüklüğü” ile “Rastık” hastalıkları için hastalıklı ve sağlam bitki olarak, “Maydis yaprak yanıklığı” ve “Turcicum yaprak yanıklığı” hastalıkları için aşağıdaki “0,5–5 skalasına” göre değerlendirmeler yapılır.
İlgili Ürünler
| Skala Değeri | Skalanın tanımı |
|---|---|
| 0,5 | Çok hafif enfeksiyon: Alt yapraklarda 1-2 leke |
| 1 | Hafif enfeksiyon: Alt yapraklar üzerinde dağınık birkaç leke |
| 2 | Zayıf enfeksiyon: Alt yapraklar üzerinde az sayıda lekeler |
| 3 | Orta derecede enfeksiyon: Alt yapraklarda çok, orta yapraklarda birkaç leke |
| 4 | Şiddetli enfeksiyon: Alt ve orta yapraklardan üst yapraklara sıçramış lekeler |
| 5 | Çok şiddetli enfeksiyon: Bütün yapraklarda yoğun lekeler, henüz olgunlaşmadan ölen bitkiler |
Viral Hastalıkların Örnekleme Yöntemi
Virüs hastalıkları ile ilgili olarak, mısır yaprak ve koçanlarındaki belirtilere göre gözlemler yapılır. Virüs şüphesi uyandıran bitki örnekleri vejetasyon döneminin başlangıcından tepe püskülü çıkıncaya kadar olan dönemde toplanıp, etiketlenerek bozulmayacak şekilde + 4°C’de muhafaza edilir.
Yabancı Otların Örnekleme Yöntemi
Mısır tarlalarında ilaçlı mücadele; ekim öncesi, çıkış öncesi ve çıkış sonrası olarak yapılabilmektedir. Ekim öncesi ve çıkış öncesi ilaç (herbisit) uygulamalarında üretici, tarlasının bir önceki dönemdeki yabancı otlanma durumu, iklim koşulları ve toprak nemi göz önüne alınarak ilaçlama yapılmalıdır. Ancak, çıkış sonrası uygulamalarda mücadeleye başlama zamanı ve yabancı ot yoğunluğunu belirlemek amacıyla örneklemeler yapılmalıdır. Bu amaçla 1/4 m2 ‘lik çerçeveler kullanılır. Kullanılacak çerçeve sayısı tarlanın büyüklüğüne göre değişmektedir.
| Tarla büyüklüğü (da) | Sayım adedi |
|---|---|
| 10 | 10 |
| 11-50 | 15 |
| 51-100 | 20 |
| > 100 | 25 |
İhtiyaç duyulursa örnekleme sayısı artırılır. Tarlanın kenar tesirinde kalmamak için, tarla kenarının 15–20 m içerisinden çerçevelerin atılması uygundur. Çerçeve içerisine giren yabancı otun türleri ile m2’deki yoğunluğu ve/veya kaplama alanları (%) kaydedilir.
Elde edilen değerlerin ortalamaları alınarak, o tarla için ana zararlı ve diğer zararlı yabancı otların yoğunlukları ve/veya kaplama alanları bulunur. Ayrıca tarlanın yabancı ot durumu gözle de kontrol edilebilir. Yabancı otların tarla içerisindeki dağılımı göz önüne alındığında, yabancı otlar tarlanın her tarafında yoğun değilse lokal olarak mücadelesi daha uygundur.
Doğal Düşmanların Örnekleme Yöntemi
Predatörleri (avcı böcekler) belirlemek için, tarla büyüklüğüne bağlı olarak, tarlanın 5 farklı noktasında, aynı sıra üzerinde yan yana 5 bitki olmak üzere toplam 25 bitki “Gözle kontrol yöntemi” ile incelenir. Bu bitkiler üzerindeki predatör böcekler sayılır.
Yumurta parazitoitleri ve parazitleme oranlarını belirlemek amacıyla, en az 50 bitki kontrol edilerek bulunan yumurtalar bulundukları bitki parçası ile birlikte laboratuvara getirilerek kültüre alınır. Kültüre alınan örneklerden elde edilen parazitoitlerin yüzde parazitlenme oranları belirlenir.
Larva ve pupa parazitoitlerinin belirlenmesi amacıyla, zararlı ile bulaşık 10 bitki kök boğazından kesilerek bulunan larva ve pupaları laboratuvara getirilerek kültüre alınır ve ergin elde edilir. Kültüre alınan örneklerden elde edilen parazitoitlerin yüzde (%) parazitlenme oranları belirlenir.
Kaynaklar
Bu makale, T.C. GIDA TARIM VE HAYVANCILIK BAKANLIĞI’ndan alınmıştır. İçerikte hiçbir değişiklik yapılmamıştır.
Orijinal Makale
Zir. Yük. Müh. Vahdettin AKMEŞE, Dr. Mehmet AYDOĞDU, Dr. Öncül Kaangün CANER, Zir. Yük. Müh. Pelin KELEŞ ÖZTÜRK, Zir. Yük. Müh. Özcan TETİK, Zir. Yük. Müh. Ali Faik YILDIRIM, Zir. Yük. Müh. Erkan YILMAZ, Dr. Abdullah YILMAZ (2017). Mısır Entegre Mücadele Teknik Talimatı. Ankara: T.C. GIDA TARIM VE HAYVANCILIK BAKANLIĞI