Mısır Kurdu

Tanımı, yaşayışı ve zarar şekli

Mısır Kurdu erginlerinin vücut uzunluğu 12-15 mm, kanat açıklığı 22-30 mm’dir. Kelebeklerin vücutları soluk sarı tüylerle örtülüdür. Dişi ve erkek kelebeklerin kanatları üzerinde bulunan zikzak desenler, erkek bireyde daha koyu ve belirgindir (Şekil 9a). Antenleri erkek ve dişide aynı olup, kıl gibidir (Şekil 9b).

Yumurtalar, paket halinde ve lupla üstten bakıldığında balık pulu veya kiremit dizilişi görünümündedir (Şekil 9c). Bir yumurta paketinde ortalama 25 (1-68) adet yumurta bulunur. Bir dişi kelebek yaşamı boyunca toplam 200’ün üzerinde yumurta bırakmaktadır. İlk bırakıldıklarında süt beyazı renginde olan yumurtalar, açılmaya yakın koyu krem rengine dönüşür ve larva baş kapsülü siyah nokta şeklinde belirir.

Yumurtadan yeni çıkan larvalar soluk krem renginde ve baş siyahtır. İleri larva dönemlerinde renk koyulaşır ve gri kahverengiye dönüşür. Larvaların her vücut segmentinde, üstten bakıldığında önde dört büyük, arkada iki küçük kahverengi nokta bulunur. Bu nedenle larva benekli bir görünümdedir. Ayrıca birkaç tane koyu kahverengi veya pembe çizgi vücut boyunca uzanır. Olgun larva boyu 24 mm kadardır (Şekil 9d). Larvalar, salgıladıkları ip gibi bir salgı yardımı ile kendilerini aşağı sarkıtırlar. Pupalar kızıl kahverengi ve 12-15 mm boyundadır (Şekil 9e).

Kışı olgun larva halinde, tarladaki artık sap ve koçanlar içerisinde geçiren Mısır Kurdu, ilkbahara doğru pupa olur. Pupadan genel olarak nisan başında çıkan kelebekler, yumurtalarını çoğunlukla mısır bitkisinin yapraklarının alt yüzüne paketler halinde bırakırlar. Yumurtadan sıcaklığa bağlı olarak 3-6 günde larvalar çıkar. Larvalar bulundukları yerde bir iki gün beslendikten sonra helezon yapraklardan veya doğrudan boğumlardan gövde içine girerler.

Bitki içinde beslenmelerini sürdüren larvalar 5-6 gömlek değiştirerek yaklaşık 30-35 gün sonra sap içinde veya üzerinde pupa olurlar. Pupa süresi 8-10 gündür. Mısır Kurdu larvaları, bitkinin yaprak, gövde, koçan ve erkek organlarda delik ve galeriler açıp beslenmek suretiyle bitkinin zayıf düşmesine neden olurlar. İlk zarar, genç larvaların helezon yapraklarda beslenmesi ile başlar. Larvalar sonra gövde, koçan ve erkek organlarda galeriler açarlar. Açılan galeriler ve beslenmeden dolayı bitki zayıf düşer. Gerek boğumlardan ve gerekse koçan sapı kırılmasından dolayı üründe azalma meydana gelir. Mısır Kurdu'nun gövdeye girişi boğumlardan olur ve bu Mısır Kurdu'na has bir özelliktir. Ayrıca koçanda açılan deliklerden içeri giren bazı fungal hastalık etmenleri koçandaki taneleri enfekte ederek, mikotoksin oluşumuna ve kalitenin düşmesine neden olurlar (Şekil 10 ve 11).

Mısır Kurdu, Karadeniz Bölgesinde 2, Ege ve Marmara Bölgelerinde 3 ve Akdeniz Bölgesinde 4 döl verebilmektedir.

Mısır Kurdu konukçuları arasında; domates, patlıcan, biber, fasulye, hıyar, kabak, tütün, pamuk, çeltik, tüysüz hardal (Sinapis arvensis L.), Çoban değneği (Polygonum aviculare L.), Labada (Rumex acetosa L.), Kırmızı köklü tilki kuyruğu (Amaranthus retroflexus L.), Süpürge darısı (Sorghum vulgare L.), Şeytan elması (Datura stramonium L.) ve Kargı (Arundo donax L.) yer almaktadır.

Doğal Düşmanları

Ülkemizde tespit edilen doğal düşmanları aşağıda verilmiştir.

Mısır Kurdu Mücadelesi

Kültürel Önlemler

• Hasat sonrası arta kalan mısır sapları ve kökleri parçalanıp imha edilmelidir.
• Tarla derin sürülerek, bitki artıklarında kışlayan larvaların derine gömülmesi sağlanır. Böylece ergin çıkışı önlenmiş olur.
• İkinci ürün mısırda erken ekim Mısır Kurdu zararını azaltır.

Biyolojik Mücadele

Doğal düşmanların korunması ve etkinliğinin artırılması için gerekli önlemler alınmalıdır. Mısır tarlalarında zararlılarla mücadele amacı ile gelişi güzel yapılan
ilaçlamalar, doğal düşmanları olumsuz yönde etkilemekte ve doğal dengenin bozulmasına yol açılmaktadır. Bu da zararlıların zarar oranını artırmaktadır. Bu nedenle kimyasal mücadeleye karar verirken dikkatli olunmalı, ilaç seçimine önem verilmelidir.

Mısır Kurdu'na karşı biyolojik mücadelede birçok ülkede olduğu gibi ülkemizde de yumurta parazitoidi, Trichogramma spp.’nin üretim ve salımı yapılarak başarılı sonuçlar alınmaktadır. Karadeniz ve Akdeniz Bölgelerinde Trichogramma evanescens (Şekil 12a), Ege Bölgesi’nde T. brassicae türleri bulunmaktadır. İlaç uygulanmayan bazı tarlalarda mevsim sonuna doğru doğal parazitlenme %100’e ulaşabilmektedir. Mısır Kurdu'nun diğer parazitoit ve predatörleri doğal düşmanlar bölümünde verilmiştir.

Ülkemizde Trichogramma spp.’nin biyolojik mücadelede kullanılması amacı ile kitle üretim ve salım metotları belirlenmiş ve başarılı bir şekilde uygulamaya verilmiştir.

Zararlının biyolojik mücadelesinde aşağıdaki yol izlenmelidir;

• Nisan ayının ikinci yarısından itibaren kurulan ışık tuzakları (Robinson ve Pensilvanya tipi) ile kelebek uçuş başlangıcı belirlenmelidir.
• Ostrinia nubilalis kelebekleri ışık tuzaklarında yakalandıktan ve tarlada zararlının yumurta paketi bulunduktan sonra ilk salım ve 7-10 gün sonra ikinci salım yapılmalıdır. Gerekirse 7-10 gün sonra üçüncü salım uygulanmalıdır.
• Salım, salım çantaları kullanılarak yapılmalıdır (Şekil 13a ve b). Belirlenen salım planına göre, her salımda dekara 7.500 parazitoit gelecek şekilde uygulama yapılmalıdır (Şekil 14).
• Salımın etkinliğinin belirlenmesi için, son salımdan bir hafta sonra 100 bitkide parazitli ve parazitli olmayan yumurta kontrolü yapılarak parazitlenme oranı belirlenmelidir.
• Hasatta, tarlanın 10 farklı noktasında 10’ar bitki olmak üzere toplam 100 bitki kesilerek, bulaşık bitki ve koçan ile larva sayısı (adet/bitki) belirlenmeli ve verim kaydedilmelidir.‍‍

Kimyasal Mücadele

Ülkemizde, birinci ürün mısırlarda, genellikle zararlı yoğunluğu düşük olduğundan ilaçlamaya gerek duyulmamaktadır. Ancak, bulaşık bitki sayısı %5 ve üzerinde ise kimyasal mücadele uygulanmalıdır. Kimyasal mücadeleye karar vermek için “Örnekleme ve Kontrol Yöntemleri” bölümünde “Zararlılar” başlığı altında anlatıldığı şekilde sayımlar yapılmalıdır.

İkinci ürün mısırlarda, ışık tuzaklarında yakalanan ergin sayısı 10-15 adet/hafta olduğunda ve zararlıya ait ilk yumurta paketleri görüldüğü andan itibaren ilk ilaçlamaya başlanır ve ovipozisyon süresine bağlı olarak 10-15 gün ara ile ikinci ve üçüncü ilaçlama yapılabilir. İlaçlamalarda çevreye zararı olmayan, mümkünse seçici ilaçlar kullanılmalıdır.

İlaçlama bitki fenolojisine uygun bir yer aleti ile yapılmalıdır.

Silajlık ve taze tüketim amacıyla üretilen mısırlarda kimyasal mücadele önerilmemektedir.

Mısırkurdu mücadelesinde kullanılacak ilaçlar ve dozları aşağıda verilmiştir.

Mısır Kurdu İçin Kullanılabilecek İlaçlar

Etkili madde adı ve oranı (%)	Formülasyon Tipi	Doz (100 litre suya)	Son ilaçlama ile hasat arası süre (gün)	Etki mekanizması*
Geçici olarak tavsiye edilen ilaçlar
50 g/l Lambda-cyhalothrin	EC/CS	30 ml / da larva	14	3
150 g/l Indoxacarb	SC	30 ml / da larva	3	22A
141 g/l Thiamethoxam + 106 g/l Lambda-cyhalothrin	SC	40 ml / da	14	4;3
% 10 Acetamiprid+% 3 Lambda Cyhalothrin	WG	20 g /da	21	4A;3