Bu içerik, Turunçgil zirai mücadelesinin bir parçasıdır. Bu kategorideki tüm mücadele yöntemlerini ulaşmak için buraya tıklayabilirsiniz.
Yabancı otların zarar şekli ve ekonomik önemi
Sulama ve gübre uygulamaları ile hızla çoğalan yabancı otlar meyve bahçelerinde ağaçların suyuna ve besin maddelerine ortak olarak verimin düşmesine neden olurlar. Ayrıca hastalık ve zararlılara konukçuluk yaparlar ve hasadı güçleştirirler. Özellikle derin köklü ve yüksek boylanan Kanyaş rekabeti yanında, virüs vektörü emici böceklere konukçuluk etmesi nedeniyle de bahçelerde çok önemlidir.
Turunçgil bahçelerinde en görülen önemli yabancı otlar şunlardır:
Pire Otu, Tarla Sarmaşığı, Yer Fesleğeni, Yabani Hardal, Domuz Pıtrağı, Horozibiği Türleri , Darıcan Türleri, Darı-yapışkan Ot Türleri, Kanyaş
Not: Bu otların tanımları ve yaşayışları hakkında bilgi almak için üzerlerine tıklayarak kendi sayfalarına gidebilirsin. Mücadeleleri ile ilgili bilgi edinmek bu sayfada aşağıya doğru ilerle.
Turunçgil bahçelerinde görülen diğer yabancı otları aşağıdaki çizelgeden görebilirsin.
| Bilimsel Adı | Türkçe Adı |
|---|---|
| Tek Yıllık Geniş Yapraklılar | |
| Anthemis spp. | Köpek papatyası |
| Anagallis arvensis L. | Farekulağı |
| Calendula arvensis L. | Portakal nergisi |
| Capsella bursa-pastoris L. | Çoban çantası |
| Carduus pycnocephalus L. | Saka dikeni |
| Chenopodium album L. | Sirken |
| Chrysanthemum segetum L. | Sarı papatya |
| Chrozophora tinctoria (L.) Rafin. | Bambul otu |
| Erodium cicutarium L’Hérit | Dön baba |
| Euphorbia spp. | Sütleğen |
| Fumaria officinalis L. | Hakiki şahtere |
| Galium spp. | Yoğurt otu |
| Geranium tuberosum L. | Yumrulu jeranyum |
| Heliotropium europaeum L. | Bozot |
| Hibiscum trionum L. | Yabani bamya |
| Lamium amplexicaule L. | Ballıbaba |
| Malva neglegta Wallr. | Ebegümeci |
| Matricaria chamomilla L. | Hakiki papatya |
| Medicago spp. | Yabani yonca |
| Melilotus indica (L.) All. | Taş yoncası |
| Mentha arvensis L. | Yabani nane |
| Ochthodium aegyptiacum (L.) DC. | Mısır hardalı |
| Papaver rhoeas L. | Gelincik |
| Polygonum bellardii All. | Çoban değneği |
| Portulaca oleracea L. | Semizotu |
| Ranunculus arvensis L. | Tarla düğün çiçeği |
| Raphanus raphanistrum L. | Yabani turp |
| Rumex spp. | Labada |
| Scandix pecten-veneris L. | Zühre tarağı |
| Senecio vulgaris L. | Adi kanarya otu |
| Silybum marianum (L.) Gaertner | Meryem dikeni |
| Sonchus asper (L.) Hill | Dikenli eşek marulu |
| Solanum nigrum L. | Köpek üzümü |
| Spergula arvensis L. | Tarla kişnişi |
| Stellaria media (L.) Vill. | Kuşotu |
| Tribulus terrestris L. | Demir dikeni |
| Trifolium spp. | Yabani üçgül |
| Urtica urens L. | Isırgan otu |
| Veronica spp. | Yavşan otu |
| Vicia spp. | Yabani fiğ |
| Xanthium spinosum L. | Zincir pıtrağı |
| Tek Yıllık Dar Yapraklılar | |
| Alopecurus myosuroides Huds. | Tilki kuyruğu |
| Avena fatua L. | Yabani yulaf |
| Avena sterilis L. | Kısır yabani yulaf |
| Bromus tectorum L. | Püsküllü çayır |
| Hordeum murinum L. | Duvar arpası |
| Lolium spp. | Delice |
| Phalaris spp. | Kuş yemi türleri |
| Poa spp. | Tavşan bıyığı |
| Çok Yıllık Geniş Yapraklılar | |
| Artemisia vulgaris L. | Yabani pelin |
| Cichorium intybus L. | Yabani hindiba |
| Lactuca spp. | Yabani marul türleri |
| Oxalis pes-caprae L. | Güzel ekşi tırfıl |
| Paspalum paspalodes (Michx.) Schrib. | Su ayrığı |
| Plantago spp. | Sinir otu türleri |
| Rumex spp. | Kuzu kulağı türleri |
| Taraxacum officinale L. | Kara hindiba |
| Rubus spp. | Böğürtlen |
| Çok Yıllık Dar Yapraklılar | |
| Cyperus rotundus L. | Topalak |
| Imperata cylindrica (L) PB. | Kındıra |
| Ornithogalum spp. | Tükrük otu türleri |
| Phragmites australis (Cav) T.ex S | Kamış |
YABANCI OTLARIN MÜCADELESİ
Kültürel önlemler
Yabancı otlarla mücadelede başarılı olabilmek için öncelikle kültürel önlemlerin alınması gerekir. Özellikle yeni kurulan bahçelerde, bu alanlara dışarıdan yabancı ot tohum yada parçalarının girişinin önlenmesi şarttır. Bu nedenle yabancı otlarla bulaşık alanda kullanılmış olan tüm tarımsal alet ve makinalarının bahçeye girmeden önce temizlenmesi gerekir.
Sulama yapılan bahçelerde uygun sulama sisteminin seçimi de oldukça önemlidir. Karık yada salma sulama yapılan bahçelerde daha fazla alan sulandığı için, yabancı ot yoğunluğu da fazla olacaktır. Bahçede karık yada salma sulama yapılıyorsa su kaynağına dikkat edilmeli sulama suyu ile yabancı ot tohumlarının bahçeye taşınmasına engel olunmalıdır. Bu nedenle sulama kanalları kenarındaki yabancı otların tohum bağlayıp bunların kanal içerisine dökülmesine engel olunmalı ve kanal kenarındaki yabancı otlar temizlenmelidir. Bahçe tarımında sulamanın damla sulama sistemleri ile yapılması yabancı ot çıkışını büyük oranda azaltmaktadır.
Turunçgil bahçesinde çiftlik gübresi kullanılacaksa bu gübrenin yeterince yanmış olmasına dikkat edilmelidir. Bazı yabancı ot tohumları hayvanların sindirim sisteminden geçtikten sonra bile % 50’nin üzerinde canlılığını ve çimlenme kabiliyetini koruyabildiğinden, yeterince yanmamış çiftlik gübresi kullanıldığında bahçedeki yabancı otların tür ve sayısında artış olabilmektedir.
Mekanik mücadele
Bahçelerde genellikle en fazla tavsiye edilen mekanik mücadele yöntemi sürümdür. Bu işlemle hem yabancı otlar yok edilmekte, hem de toprağın gevşemesi ve havalanması sağlanabilmektedir. Ancak sürümün faydaları yanında ağaçların köklerine zarar verme gibi olumsuz yönleri de bulunmaktadır. Bu nedenle ağaçların kök aksamına zarar vermeyecek şekilde sürüm yapılmalı ve aşırı sürümden kaçınılmalıdır. Toprak işleme esnasında sıra üzerindeki ve taç içinde kalan ve sürümle yok edilemeyen yabancı otlar tırpan veya benzeri biçim aletiyle biçilerek yok edilebilir.
Sürümün yapılamadığı alanlarda yabancı ot mücadelesi için tavsiye edilebilecek yöntemlerden biri de biçmedir. Bu yöntemde, yabancı otlar çiçeklenmeden önce, belirli aralıklarla biçilir, böylece
hem hayvan yemi elde edilmiş olur hem de yabancı otların tohum bağlamalarına ve aşırı gelişip, diğer hastalık ve böceklere konukçuluk etmesi engellenmiş olur.
Fiziksel mücadele
Malçlama: Bu yöntemle toprak yüzeyi canlı ya da cansız materyallerle kapatılmakta ve toprağın nem kaybı önlendiği gibi özellikle toprağa ışık geçmesi önlendiğinden
birçok yabancı ot türünün tohumlarının da çimlenmesi engellenmektedir. Bu amaçla siyah polietilen naylon, malç tekstili, saman gibi örtü materyalleri kullanılabilmektedir. Malçlama için kullanılabilen siyah plastik örtüler hem yabancı otların çıkışını önlemekte, hem de toprak ısısını 3-4°C yükseltebilmektedir.
Örtücü bitki: Bu uygulamada turunçgil ağaçlarının yetiştirildiği sıra aralarına, bölgeye uygun bir yada birkaç çeşit örtücü bitki ekilmekte ve ekilen bu örtücü bitkiler toprak yüzeyini kapatarak o alanda yabancı otların çıkışını engellemektedir. Örtücü bitki olarak genellikle Fabaceae (baklagil) familyasından bitkiler tercih edilmektedir. Bunun yanı sıra Poaceae (buğdaygil) familyasına ait bazı bitkiler de yetiştirilebilmektedir. Örtücü bitki seçiminde uzmana başvuru yapılmalı, bölgeye uygun, alanı çabuk kaplayıp, yabancı otların büyümesine ve gelişmesine izin vermeyen bitkiler seçilmelidir.
İlgili Ürünler
Kimyasal mücadele
Uygulamasının kolay olması ve sonucunun da çok kısa sürede alınması ve pahalı bir yöntem olmaması gibi nedenlerle kimyasal mücadele pek çok kültür bitkisinde
yabancı otlar ile mücadelede en fazla tercih edilen bir yöntemdir. Ancak bu yöntemin de bazı dez avantajları bulunmaktadır. Sürekli aynı etki mekanizmasına sahip herbisitin kullanımı, yabancı otlarda dayanıklılığa neden olabilir. Ayrıca sürekli ve yüksek dozlarda herbisit kullanımı doğayı ve çevreyi kirleteceği gibi yeraltı sularına karışarak da kirliliğe neden olabilirler.
Kimyasal mücadelede herbisitler su ile karıştırılarak pülverize edilir. Dekara atılacak su miktarı püskürtücünün tipine göre değişir. Yabancı ot mücadelesi, sabit basınçlı sırt pülverizatörü veya tarla pülverizatörü kullanılarak yapılabilir. Aletler bahçe koşullarında kalibre edilmelidir. Herbisit uygulamalarında kalibrasyon oldukça önemlidir. Kalibrasyon yapılmadan uygulama yapıldığı takdirde herbisitin istenilen dozda uygulanma şansı düşük olur ve bunun sonucunda da, ya fazla ilaç kullanılır yada az ilaç kullanılarak yabancı otlarda etki düşüklüğü görülür.
Herbisitlerin etkinliğinde hava sıcaklığı da önemli rol oynamaktadır. Uygulamalar 8-25°C hava sıcaklığında yapılmalı, uygulama esnasında havanın sakin ve rüzgarsız olmasına dikkat edilmelidir. Uygulama yapılmadan önce herbisitin etiketi dikkatlice okunmalı ve etiketteki talimatlara uyulmalıdır. Turunçgil bahçelerindeki yabancı otlara karşı yapılacak olan uygulamalar ilaçlama zamanlarına göre ikiye ayrılır:
Çıkış öncesi uygulama: Çıkış öncesi ilaçlamalar, ilkbaharda bahçe sürülüp hazırlandıktan ve yabancı otlar temizlendikten sonra, toprak nemli iken yağıştan önce yapılır.
Çıkış sonrası uygulama: Yabancı otlar çıktıktan sonra ilkbahar sonundan yaz sonuna kadar ki zaman aralığında uygulama yapılabilir. Çıkış sonrası ilaçlamanın etkinliği açısından herbisitler etiket bilgilerine bağlı olarak yabancı otların aktif gelişme gösterdikleri dönemlerde uygulanmalıdır.
Seçici olmayan yani tüm otsu bitkileri öldüren herbisitleri uygularken ağaçların yaprak, sürgün ve meyvelerine ilaçlı karışımın gelmemesine dikkat edilmelidir ve bu herbisitler gövdesi odunlaşmamış turunçgil bahçelerinde kullanılmamalıdır.
İlaçlamalara hasattan en geç bir ay önce son verilmelidir.
Turunçgil bahçelerinde sorun olan yabancı otların mücadelesinde kullanılacak ilaçlar ve dozları aşağıda verilmiştir.
| Etkili madde adı ve oranı (%) | Formülasyon tipi | Doz (100 litre suya) | Son ilaçlama ile hasat arası süre (gün) | Etki mekanizması* |
|---|---|---|---|---|
| Güvenli olarak tavsiye edilen ilaçlar | ||||
| Diuron %80 | WP | 250 g/da(Çatal otu, Çoban çantası, Darıcan, Eşek marulu, Kanyaş, Kırmızı köklü tilki kuyruğu, Köpek üzümü, Kuş otu, Semiz otu, Sirken, Yabani hardal, Yabani turp Yavşan otu) | C2 | |
| Glufosinate Ammonium Tuzu 200 g/l | SL | 300-750 ml/da (Tilkikuyruğu, Sirken,Püsküllü çayır, Kırmızı köklü tilkikuyruğu, Topalak, Kanarya otu, Kanyaş, Yabani hardal, Dikenli yabani marul, Ortanca sinirotu, Köpekdişi ayrığı, Yabani yonca, Turna- gagası, Çatalotu, Semizotu, Darıcan, Tarla sarmaşığı, Eşek marulu.) | H | |
| Glyphosate amin tuzu 480 g/l | SL | 300 ml/da (Ballıbaba, Bambul otu ,Benekli darıcan, Darıcan, Domuz pıtrağı, Ebegümeci, Horozibiği, Isırgan, Kanarya otu, Kırmızı köklü tilki kuyruğu, Köpek Dişi Ayrığı, Kuş otu, Kuş yemi, Semiz otu, Sirken, Sütleğen, Tarla sarmaşığı, Tilki kuyruğu, Topalak, Yabani fiğ, Yabani hardal, Yabani yonca, Yabani yulaf, Kısır yabani yulaf, Yeşil horozibiği, Çukurova hardalı, Çimensi mürdümük, Topalak, Yeşil kirpidarı, Tarla düğün çiçeği, Yabani pelinotu, Yer fesleğeni, Yabani havuç, Turna gagası, Zincir pıtrağı, Kısır brom, Büyük ısırgan, Kanyaş) | G | |
| Glufosinate Ammonium 280 g/l | SL | 200 ml/da (Çıkış sonrası) (Adi eşek marulu, Darıcan, Kanarya otu, Kırmızı köklü tilkikuyruğu, püsküllü çayır, Semizotu, Sirken, Tüysüz hanım döşeği, Yabani hardal, Yabani yonca.) | H | |
| Glyphosate ammonium tuzu 748 g/l | WP | 200 g/da (Ballıbaba, Çoban çantası, Darıcan, Domuz pıtrağı, Dönbaba, Duvar arpası, Fare kulağı, Gelincik, Hakiki papatya, İmam kavuğu, Kanyaş, Kırmızı köklü tilki kuyruğu, Kuş otu, Mısır hardalı, Pire otu, Püsküllü çayır otu, Sakal otu, Saka dikeni, Sarı ot, Semiz otu, Sirken, Tavşan bıyığı, Tilki kuyruğu, Yabani hardal, Yabani yulaf, K. yabani yulaf Yapışkan ot, Yavşan otu) 400 g/da (Tarla sarmaşığı, Köpekdişi ayrığı, Topalak, Ebegümeci, Böğürtlen, Isırgan) | G | |
| Glyphosate IPA 607 g/l | SL | 250 ml/da Bambul otu, Benekli darıcan, Boz ot, Darıcan, Demir dikeni, Domuz pıtrağı, Eşek marulu, Kanyaş, Kırmızı köklü tilki kuyruğu, Köpek üzümü, Pire otu, Semiz otu, Sirken, Yabani bamya, Yapışkan ot, Yeşil kirpi darı) 500 ml/da (Tarla sarmaşığı, Köpekdişi ayrığı, Topalak) | G | |
| Glyphosate IPA 240 g/l | SL | 400 ml/da (Boz ot, Çoban Çantası, Dönbaba, Eşek Marulu, Isırgan, İmam Kavuğu, Kırmızı Köklü Tilki Kuyruğu, Kuş Otu, Şahtere, Semiz Otu, Sirken, Tilki Kuyruğu, Yabani Hardal, Yeşil Kirpi Darı) | G | |
| Glyphosate potasyum tuzu 441 g/l | SL | 300 ml/da (Altuni yemlik, Adi eşek marulu, Arap baklası, Adi yavşanotu, Adi salkım otu, Ballıbaba, Boz ot, Büyük dişli ballıbaba, Çayır tırfılı, Çayır tavşancıl otu , Çatal otu, Çoban çantası, Çoban degneği, Düğmeli yonca, Darıcan, Doğu korungası, Duvar arpası, Duvar kaz ayağı, Demir dikeni, Dönbaba, Domuz pıtrağı, Dikenli öküz dili, Doğu ballıbabası, Dikenli eşek marulu, Dikenli yabani marul, Eşek marulu, Gelincik, Su nanesi, Güneş dikeni, Kokolu yonca, Tilki kuyruğu, Topalak, K. yabani yulaf, Kanyaş, Tavşan salatası, Topluiğne hardalı, Meryem dikeni, Sarıot, Şeytan elması, Küçük turp, Kısır brom, Katı sütleğen, Kır üçgülü, Kanarya otu, ,Kuşotu, Pis kokulu hindiba, Kıllı hindiba, Kırmızı köklü tilki kuyruğu, Köpek üzümü, Mavi fare kulağı, Fare kulağı, Melez horozibiği, Horozibiği, Isırgan otu, Pire otu, Püsküllü çayır otu, Nazik şatere, Şahtere, Sütleğen, Semiz otu, Sirken, Güneş sütleğeni, Tarla düğün çiçeği, Taş yoncası, Trakya hardalı, Tarla köpek papatyası, Kıvırcık labada, İtalyan sığır dili, Turna gagası, Uzun süpürge otu, Sütlü sarmaşık, Yıldızlı gelin düğmesi, Yalancı yoğurt otu, Kuş fiği, Yabani tere, Yalancı yoğurtotu, Yakıotu, Yabani hardal, Yapışkan ot, Yer fesleğeni, Yoncacık, Yapışkan nakıl,Yabani mürdümük, Yabani korunga, Yabani yulaf, Zincir pıtrağı Zühre tarağı,) 600 ml/da(Yabani pelinotu, Doğu havucu, Yabani orman nanesi, Sarmaşık kargaotu, Ebegümeci, Yabani ebegümeci, Tarla sarmaşığı, Köpek dişi ayrığı, Gece sefası, Böğürtlen, Meyan kökü, Tarla maydanozu, Yabani hindiba, Saka dikeni, Deve dikeni, Tıbbi taşkesen otu) 800 ml (Böğürtlen) 1000 ml/daKamış | G | |
| Glyphosate asit 360 g/l | SL | 500 ml/da (Darıcan, Domuz pıtrağı, Horozibiği, Semiz otu, Sirken) 600 ml/ da Kanyaş 800 ml/da (Köpekdişi ayrığı, Tarla sarmaşığı, Topalak, Ebegümeci, Ayrık) | G | |
| Glyphosate trimesium 480 g/l | SL | 500-560 ml/da (Darıcan, Domuz pıtrağı, İmam kavuğu, Kırmızı köklü tilki kuyruğu, Semiz otu, Tarla sarmaşığı, Topalak) | G | |
| Linuron 475 g/l | WP | 250 gr/da (Bambul otu, Çoban çantası, Demir dikeni, Fare kulağı, Horozibiği, Kanarya otu, Köpek papatyası, Semiz otu, Sirken, Sütleğen, Yabani hardal, Yabani turp, Yavşan otu) | C2 | |
| Kontrollü olarak tavsiye edilen tarım ilaçları | ||||
| Pyraflufen-ethyl+Glyphosate IPA 1,725+345 g/l | SC | 300 ml/da (Domuz pıtrağı, Horozibiği, Kanyaş, Kırmızı köklü tilki kuyruğu, Köpek üzümü, Semiz otu, Sirken, Tarla sarmaşığı, Topalak, Yabani bamya) | 7 | E;G |
| Fluazifop-P-Butyl 125 g/l | EC | 100 ml/da (Çatal otu, Darıcan, Kanyaş, Köpekdişi ayrığı) | 28 | A/1 |
| Oxyfluorfen 240 g/l | EC | 250 ml/da (Adi yavşan otu, Benekli darıcan, Bambul otu, Çatalotu, Darıcan, Domuz pıtrağı, Eşek marulu, Fare kulağı, Gelincik, Hakiki papatya, Kısır brom, Kirpi darı, Kırmızı köklü tilki kuyruğu, Kokarot, Köpek üzümü, Kara pazı, Tarla sarmaşığı, Tarla düğün çiçeği, Semiz otu, Sarmaşık çoban değneği, Sirken, Yabani hardal) | 21 | E |
| Geçici olarak tavsiye edilen tarım ilaçları | ||||
| Haloxyfop- P- Methyl ester 108 gr/L ** | EC | 60 ml/da (Kanyaş) 240 ml/da (Köpek işi ayrığı) | 15 | A |
Kaynaklar
Bu makale, T.C. GIDA TARIM VE HAYVANCILIK BAKANLIĞI’ndan alınmıştır. İçerikte hiçbir değişiklik yapılmamıştır.
Orijinal Makale
Ali ÖZTOP, Dr. Abdullah YILMAZ, Dr. Mehmet KARACAOĞLU,Dr. Adalet HAZIR, Dr. Melike YURTMEN, Ali KARATAŞ, Dr. Münevver KODAN, Bengi TOPKAYA KÜTÜK, Nuri ARI, Bilgin GÜVEN, Dr. Öncül K. CANER, Dr. Ercan CANIHOŞ, Selda ÇALIŞKAN, Fatih TOLGA, Dr. Serdar EYMİRLİ, İlker KURBETLİ, Dr. Yasemin SABAHOĞLU (2017). Turunçgil Entegre Mücadele Teknik Talimatı. Ankara: T.C. GIDA TARIM VE HAYVANCILIK BAKANLIĞI