Patates Yaprak Bitleri

Tanımı, Yaşayışı ve Zarar Şekli

Vücutları oval biçimde ve yumuşak olup 1.2-3 mm boyundadır. Antenler iplik şeklindedir.

Yaprak Bitleri yaşayışlarına göre “Tek konukçulu” ve “İki konukçulu” olmak üzere iki gruba ayrılır. Ergin ve nimfleri bitkilerin yaprak, sürgün ve gövdelerinde koloniler halinde yaşar. Bitki öz suyunu emerek beslenir. Beslendikleri yapraklarda ve taze sürgünlerde kıvrılmalar ve şekil bozuklukları olur. Yoğun popülasyonların bulunduğu bitkilerin gelişmesinde duraklama görülür ve normal gelişmelerini sürdüremez. Bu gibi bitkilerde verim azalır ve kalite bozulur. Ayrıca salgıladıkları tatlı madde bitkilerin üzerini örter ve daha sonra bu maddeler üzerinde gelişen saprofit mantarlar fumajine neden olur. En önemli zararı virüs hastalıklarını taşıyarak sağlıklı bitkilere bulaştırma ile yapar.

Patateste yaygın olarak bulunan yaprakbiti türleri ve genel tanımları aşağıda verilmiştir.

Patates Yaprak Bitleri [Aulacorthum solani (Kaltenbach) (Hemiptera:Aphididae)]

Çoğu kez Acyrthosiphon türleri ile karıştırılmaktadır. Daha kısa olan kauda ile belirtilen türlerden ayrılabilmektedir Kanatsız bireyde renk, parlak beyazımsı yeşil renkten, donuk yeşil veya yeşilimsi kahverengine kadar değişiklik göstermektedir. Yaklaşık 3 mm kadar irilikte olan kanatlı bireyde abdomen dorsalinde çeşitli desenleri oluşturan, enine koyu bandlar bulunmaktadır.

Polifag bir yaprakbiti olarak bilinmektedir. Bignoniaceae, Rosaceae, Scrophulariaceae, Solanaceae familyalarındaki bitkiler konukçuları arasında bulunmaktadır. Özellikle serada yetiştirilen bitkilerin ve patatesin önemli zararlısı olarak bilinmektedir. Ayrıca 40 kadar bitki virüs hastalığının vektörü olduğu belirtilmektedir. Patates Yaprak Kıvırcıklığı Virüsünü nakletmektedir. Primer konukçusu Digitalis purpurea (Yüksük otu)’dır. Yaygın olarak patates aphidi olarak geçmektedir.

Patates Yaprak Bitleri [Macrosiphum euphorbiae Thomas. (Hemiptera: Aphididae)]

Kanatlı dişiler zeytin yeşili ya da pembemsi renktedir. Anten vücuttan daha uzundur. Kornikıl silindir şeklinde ve kaudadan 2 kat daha uzundur. Kauda ve baştaki kıllar oldukça uzundur. Kanatsız vivipar dişide başta anten çıkıntısı bulunur. Kornikıl oldukça uzundur ve distal ucu poligonal hücre şekilde desenlerle son bulur. Kauda dikenimsi desenlidir. Primer konukçusu olarak gül bitkisini ve sekonder konukçulardan Solanaceae içerisinde sıklıkla patatesi tercih etmektedir. Patlıcan, patates ve süsü bitkilerinde zararlıdır. Patates yaprak kıvırcıklığı virüsünün vektörüdür (Şekil 12 a). İki konukçulu türlerdendir. Kışı döllenmiş yumurta halinde veya kanatsız ergin dişiler halinde geçirir. Mayıs ve Haziran aylarından itibaren konukçu bitkilerde görülmeye başlar.

Patates Yaprak Bitleri [Aphis nasturtii Kalt. (Hemiptera:Aphididae )]

Kanatsız parthenogenetik dişiler yeşil sarımsı renkte, oval vücutludur. Antenleri açık yeşil, uç kısmı ise siyahımsı renktedir. Vücut uzunluğu 1.2-1.5 mm’dir (Şekil 12 b). İki konukçulu türlerdendir. Kışı döllenmiş yumurta halinde geçirir. Esas konukçusu Rhamnus (Cehri ağacı) cinsine ait bitkilerdir. Kışı, fazla soğuk olmayan yerlerde ara konukçularında da geçirebilirler. Potato virus A, Y ve Acuba Mosaic virusünün vektörüdür.

Yeşil Şeftali Yaprak Bitleri [Myzus persicae Sulz. (Hemiptera:Aphididae )]

Kanatsız parthenogenetik dişilerin rengi yeşilden sarımsı yeşile kadar değişir. Antenleri vücuttan biraz daha kısadır. Vücut boyu 1.5-2.5 mm’dir (Şekil 12 c). Kanatlı parthenogenetik dişilerin abdomeni oldukça parlak, baş ve toraks siyahımsı renktedir. Antenler takriben vücut uzunluğu kadar ve siyah renktedir.

İki konukçulu türlerdendir. Kışı döllenmiş yumurta halinde geçirir. Yumurtalar İlkbaharda (şubat sonu-nisan) açılır. Çıkan nimfler yeşeren yaprakların alt yüzlerinde beslenmeye başlar. Nisan ve mayıs aylarında meydana gelen kanatlı formlar diğer konukçularına göç eder. Kışı ılık geçen yerlerde tüm yıl boyunca çoğalmalarını sürdürürler. Patates acuba mozaik, patates A ve patates Y virüsü, patates yaprak kıvırcıklığı virüsünün vektörüdürler.

Pamuk Yaprak Bitleri [Aphis gossypii Glov.( (Hemiptera:Aphididae)]

Kanatsız parthenogenetik dişiler oldukça değişik renklere sahiptir. Bunlar yeşil, koyu yeşil, sarımsı ve bazen siyaha yakın koyu renkte olabilirler. Vücut uzunluğu 1.5-2.2 mm’dir. Kanatlı parthenogenetik dişilerde abdomen sarı, açık sarımsı yeşil veya koyu yeşil; baş koyu renktedir. Vücut uzunluğu 1.2-2.0 mm’dir (Şekil 12 d) Kışı yumurta veya kanatsız dişi halinde geçirir.

Doğal Düşmanları

Yaprak Bitleri'nin ülkemizde tespit edilen doğal düşmanları aşağıda verilmiştir.

Predatör

• Chrysopa carnea (Stephens) Neureoptera : Chrysopidae
• Atractotomus mali (M.-D.) Hemiptera : Miridae
• Deraecoris lutescens (Schill.) Hemiptera : Miridae
• D. serenus (D.-Sc.) Hemiptera : Miridae
• Nabis pseudoferus (Rem) Hemiptera : Nabidae
• Coccinella septempunctata (L.) Coleoptera : Coccinellidae
• Adalia bipunctata (L.) Coleoptera : Coccinellidae
• Adonia variegata (Goeze) Coleoptera : Coccinellidae
• Coccinula quatuoıdecimpustulata (L.). Coleoptera : Coccinellidae
• Propylaea quatuordecimpunctata (L.) Coleoptera : Coccinellidae
• Platynapis luteorubra (Goeze) Coleoptera : Coccinellidae
• Chilocorus bipustulatus (L.) Coleoptera : Coccinellidae
• Exochomus quadripustulatus (L.) Coleoptera : Coccinellidae
• Scymnus spp. Coleoptera : Coccinellidae
• Syrphus spp. Diptera : Syrpidae
• Metasyrphus corollae (Fabr.) Diptera : Syrpidae
• Sphaerophoria scripta (L.) Diptera : Syrpidae

Parazitoit

• Aphidius colemani Vireck Hymenoptera : Braconidae
• A.ervi Haliday Hymenoptera : Braconidae
• Praon volucre Haliday H y m e noptera : Braconidae
• Lysiphlebus testaceipes (Cress.) Hymenoptera : Braconidae

Patates Yaprak Bitleri Mücadelesi

Kimyasal Mücadele

Ülkemizde patateste mücadele eşiğine ulaşmadığı için Yaprak Bitleri'ne karşı kimyasal mücadele önerilmemektedir. Ancak tohumluk patates üretimi yapılan yerlerde virüs hastalıklarının yaygınlaşmasını önlemek için kimyasal mücadele gerekebilir. İlaçlama zamanını belirlemek amacıyla (nisan-haziran aylarında) bitki çıkışından itibaren tarlaya köşegenleri doğrultusunda girilerek bitkilerin taze yaprak ve sürgünlerinden rasgele 50 yaprakta sayım yapılır. Yaprakbiti varlığı belirlendiğinde mücadele yapılır.

Yaprak Bitleri'nin kimyasal mücadelesinde kullanılacak ilaçlar aşağıda yer almaktadır.

Yaprak Bitleri İçin Kullanılabilecek İlaçlar

Etkili madde adı ve oranı (%)	Formülasyon tipi	Doz (100 litre suya)	Son ilaçlama ile hasat arası süre (gün)	Etki mekanizması*
Güvenli olarak tavsiye edilen ilaçlar
Pirimicarb % 50	WP	50 g /100 l su	-	1A
Geçici olarak tavsiye edilen tarım ilaçları
Acetamiprid %20	SP	25 g / da	7	4A