Turunçgilde Zeytin Kara Koşnili

Tanımı, yaşayışı ve zarar şekli

Ergin dişilerde renk koyu esmerden siyaha kadar değişir. Vücut yarım küre şeklinde kabarıktır. Üst yüzde “H” harfi şeklinde çıkıntılı bir işaret bulunur. Dişiler 4-6 mm boyda, 3-5,5 mm genişliğindedir.

Yumurta uzunca oval, ilk anda parlak krem renkli, embriyonun olgunlaşması ile turuncu renkte ve yumurtalı dişinin kabuğu altındadır. Zeytin Kara Koşnili yedi ayrı biyolojik dönem gösterir.

Aktif larva, turuncuya yakın sarı renkte ve hareketlidir. Başının iki yanında nokta halinde siyah bir çift göz ve bunların önünde 6 segmentli antenler vardır. Birinci dönem larva yassı ve hareketsizdir. Renk önce sarı sonradan koyulaşır. Anten ve bacaklar vücuda yapışarak, hareketliliğini kaybeder. İkinci dönem larva, sarımsı bej renktedir Sırtta H harfine benzer bir şekil belirir ve çevresinde koyu kahverengi leke oluşur. Birinci dönem larvaya oranla vücut yüksekliği artar (Şekil 106a). Üçüncü dönem larva, kremsi bej renklidir. Enine ve boyuna daha çok gelişmiş, yükseklik artmış ve H harfi şeklindeki yapı iyice belirginleşmiştir.

Kışı genellikle yapraklarda ikinci ve üçüncü dönem larva halinde geçirmesine rağmen diğer dönemlerine de rastlanabilir. Kışı geçiren larvalar, havaların ısınması ile sürgünlere göç
edip, burada gelişerek ergin olur. İlk aktif larvalar, Akdeniz bölgesinde mayısta, diğer bölgelerde haziranda görülmeye başlar. Bu periyot 1-3 ay kadar sürer. Yaz boyunca çıkan aktif larvalar 1-7 gün yaprak ve sürgünlerde dolaşarak, kendilerine uygun yer bulduktan sonra yerleşip beslenmeye devam eder.

Yaz sonlarına doğru ikinci ve üçüncü dönem larva olurlar ve kışa bu durumda girerler. Ancak bazı bireyler ilk yumurta açılımından sonra yaz boyunca gelişmelerini hızla tamamlayarak sonbaharda tekrar aktif larva verir. Böylece kısmen ikinci dölü verebilir.

Zeytin Kara Koşnili'nin üreme gücü yüksektir. Bir dişi kabuğu altında 500-3000 adet yumurta sayılabilir. Ancak kışın sıcaklık 5-6 gün boyunca 0°C altına düştüğünde, yaz aylarında da kuru sıcakların etkisiyle önemli ölçüde doğal ölümler görülür.

Zeytin Kara Koşnili larva ve ergin dönemlerinde ağacın öz suyunu emerek beslenir ve aynı zamanda salgıladığı tatlı madde bütün ağacı sarar. Bu tatlı madde üzerinde, saprofit mantarlar ürediğinden fumajin oluşur. Bir yandan öz suyunun emilmesi, diğer yandan fumajinin fotosenteze engel olması ağaçları zayıflatır ve üründe azalmalar olur. Koşnilin yoğunluğu arttıkça yaprak ve meyve dökümleri ile dallarda kurumalar başlar.

Zararlının ana konukçusu zeytindir. Ege bölgesinde narenciye, çınar, ayva, nar, defne gibi bitkilerde de bulunmakta ve zarar yapmaktadır.

Doğal Düşmanları

Zeytin Kara Koşnili'nin parazitoitleri ve predatörleri aşağıda verilmiştir.

Predatörlerden Exochomus flavipes’nin resmi ise Şekil 106b’de predatörlere örnek olarak verilmiştir.

Parazitoitleri

• Aspidiotiphagus citrinus (Craw.) (Hym.: Aphelinidae)
• Cocophagus scutellaris (Dalm.) (Hym.: Aphelinidae)
• Chelionorus claviger Motsch. (Hym.:Pteromalidae)
• Scutellista cyanea Motsch. (Hym.:Pteromalidae)
• Metaphycus meteolus Timberlayt (Hym.:Encyrtidae)
• Metaphycus lounsburgi (Howard) (Hym.:Encyrtidae)
• Metaphycus helvolus (Comp.) (Hym.:Encyrtidae)
• Metaphycus flavus Howard (Hym.:Encyrtidae)
• Microterys lunatus (Dalman) (Hym.:Encyrtidae

Predatörleri

• Chilocorus bipustulatus L. (Col.:Coccinellidae)
• Exochomus quadripustulatus L. (Col.:Coccinellidae)
• Exochomus nicromaculatus Goeze (Col.:Coccinellidae)
• Exochomus flavipes L. (Col.:Coccinellidae)
• Symnus apetzi Muls. (Col.:Coccinellidae)
• Symnus rubromaculatus Goeze (Col.:Coccinellidae)
• Synharmonia conglobata L. (Col.:Coccinellidae)
• Chrsoperla carnea (Steph.) (Neur.:Chrysopidae)
• Nephus pallidiventris Muls. (Col.:Coccinellidae)

Turunçgilde Zeytin Kara Koşnili Mücadelesi

Kültürel Önlemler

Zeytin karakoşnili, kuvvetli ağaçlarda daha az yaşama şansı bulabildiğinden, çeşitli sebeplerle zayıf düşmüş ağaçları kuvvetlendirilmelidir. Bu amaçla
kuruyan dalların kesilmesi, ağaçların iç kısımlarının hava ve ışık almasını sağlayacak şekilde budanması ve gübrelenmenin tekniğine uygun yapılması gerekmektedir. Zeytin Kara Koşnili mücadelesinde, budama önemli bir rol oynar.

Biyolojik mücadele

Zeytin karakoşnilinin doğal düşmanları, çok fazla ve etkili olup, bütün bölgelerde rastlanmaktadır. Bunlar, kimyasal mücadele yapılmayan bahçelerde, zararlıyı baskı altında tutacak yoğunlukta bulunmaktadır. Doğal düşmanlar tarafından %50’nin üzerinde kontrol altına alınabildiği zamanlar kimyasal bir mücadele yapılmamalıdır.

Predatörlerinden C. bipustulatus ve E .quadripustulatus en önemlileridir. Bahçelerde faydalıların varlıkları ve aktiviteleri artırılmalı, öneri dışı ilaçlar kullanılmamalıdır.

Kimyasal mücadele

İlaçlı mücadele için, bahçeyi temsil edecek şekilde ağaçların 4 yönünden 20-25 cm’lik birer sürgün alınarak zararlı yoğunluğu belirlenir. 80-100 cm’lik bir sürgünde ortalama 4-6 adet ergin dişi Kara Koşnili yoğunluğuna ulaşıldığı ve dişilerin %50’sinin boş olduğu zaman (mayıs sonu) birinci, %95’inin boş olduğu zaman ise ikinci ilaçlama yapılır.

Ancak Kara Koşnili için yapılacak 1. ve 2. ilaçlama periyodunda diğer zararlılara karşı (Kırmızı kabuklubit, Yıldız koşnili ve Kanlıbalsıra vb.) bahçede ilaçlama gerektiği durumlarda bu zararlılara karşı yapılacak olan yazlık yağ uygulamaları ile Kara Koşnili mücadelesi entegre edilerek sorun çözülür.