Pembekurt

Tanımı, Yaşayışı ve Zarar Şekli

Ergin bir kelebek olup vücut uzunluğu 7 mm’dir. Vücut ve kanatlar gri-kahverengidir (Şekil 47a). Ön kanatlar üzerinde enine koyu çizgiler ve lekeler vardır. Arka kanatlar kirli beyaz renkli, ön kanatlardan daha geniş ve kenarları saçaklıdır. Gece aktif olan erginler, gündüzleri kuytu ve gölgeli yerlerde gizlenirler. Erginler en çok 4 hafta kadar yaşayabilir. Yılda 4-5 döl verebilir.

Bir dişi hayatı süresince 800 kadar yumurtayı pamuk bitkilerinin tarak, çiçek ve kozalarına bırakır. Yumurtalar tek tek ya da küçük gruplar halinde bırakılır ve 4-12 günde açılır.

Yumurtadan yeni çıkan larvalar, parlak beyaz renkli ve oldukça şeffaftır. Her segmentte pembe lekeler ve kısa kıllar vardır. Birinci dönem larva yumurtadan çıkar çıkmaz kendi yumurta kabuğu veya bitki ile beslenir. Daha sonra hemen tarak, çiçek ve kozanın içine girer ve kendisini gizler. Beş larva dönemi olan zararlının rengi üçüncü dönemde pembeye dönüşür ve ismini de bu renkten dolayı alır. Son dönem olan beşinci dönemde ise renk daha da koyulaşarak kırmızımsı pembeye dönüşür (Şekil 47b). Larva dönemi yazın 15 gündür.

Olgunlaşan larva koza kabuğunda bir delik açarak dışarı çıkar ve toprağa iner. Toprak içerisinde, bitki artıkları arasında ve çok nadir de olsa koza içerisinde pupa olur. Pupa dönemi yazın 8-10 gün kadardır. Son baharda havaların soğuyup, günlerin kısaldığı dönemden sonra larvalar diyapoza girer. Diyapoza giren larvalar kışı kör kozalar veya çiğit içerisinde genellikle 4. ve 5. dönem larva olarak geçirir. Kışı bu şekilde geçiren larvalardan erginler mart sonu veya nisan ayı başından itibaren çıkmaya başlarlar.

Pembekurtun larvaları zararlıdır. Yumurtadan çıkan larvalar tarak, çiçek ve kozanın içine girerek beslenir. Çiçekte beslenen larva polen ve anteri yemek suretiyle döllenmeyi engeller ve bu çiçeklerden tarak meydana gelmez (Şekil 47c). Ayrıca çiçekte beslenmeleri sırasında “rozet çiçek” denilen kapalı çiçek oluşumuna neden olur (Şekil 47d).

Zararlı, kozada ise iç bölümünü yemek suretiyle zararlı olur ve özellikle de koza içerisinde oluşan çiğitleri yer. Çiğit içerisinde oluşan zararın şekli zararlıya özgü olup karakteristiktir. Larvalar iki çiğidin içini yer ve beslenme sırasında bir madde salgılarlar. Salgılanan bu madde iki çiğidi birbirine yapıştırarak birleştirir ve bu şekilde ikiz çiğit oluşumuna neden olur.

Koza içindeki larva 1-2 çenet evini tahrip edebilir. Kozada birden fazla larva bulunması halinde kozanın tümü zarar görebilir. Yoğun bulaşmalarda kör koza denilen durum ortaya çıkar ve zarar % 80’e kadar ulaşabilir (Şekil 48a).

Doğal Düşmanları

Pembekurt yumurtalarının çok küçük olması doğal düşmanlar tarafından daha kolay baskı altına alınmaları açısından önemli olmaktadır. Ülkemizde belirlenen doğal düşmanları aşağıda verilmiştir.

Predatörler

Pyemotes ventricosus (Newport) Acarina: Pyemotidae

Parazitoidler

• Exeristes roborator Fabr. Hym.: Ichnoumonidae
• Chrysocharis sp. Hym.: Eulophidae
• Habrocytus sp. Hym.: Pteromalidae
• Pediculoides ventricosus Newp. Acarina: Piemotidae

Pembekurtun Mücadelesi

Pembekurtun esas mücadelesi kültürel önlemler ve yasal yollarla yapılır.

Yasal Önlemler

Alınması gereken karantina önlemleri 6968 sayılı (Zirai Mücadele ve Zirai Karantina Kanunu) 16. maddesinin f,g ve h fıkraları ile 33. ve 34. maddeleri, 308 sayılı “Tohumlukların Tescil ve Sertifikasyonu” hakkındaki kanuna dayanılarak hazırlanan “Pamuk Ekilişlerinde Zararlı Olan Pembekurt Yönetmeliği” nde açıkça belirtilmiştir.

Bu yönetmelik gereği çiftçilerimizin dikkat edecekleri hususların başında Pembekurttan ari sertifikalı tohumluk kullanmaları, tarla temizliğini yapmaları ve yakmak için toplanan (Şekil 48b) kör kozalı sapları mart ayı sonuna kadar tüketmeleri gelmektedir.

Çırçır fabrikalarının faaliyetleri 31 Mart’a kadar sona erdirilmelidir. Pembekurt mücadelesinde en uygun yöntem, kültürel önlemler ve Pembekurt yönetmenliğinin uygulanmasıdır.

Kültürel Önlemler

• Tarla ve tohum temizliği gelecek yılın zararlı popülasyonunun kırılmasında çok önemlidir. Bu nedenle pamuk hasadından sonra tarlada kalan saplar sap keserle kesilerek derin sürülmelidir. Sapkeserle kesme veya derin sürme olanağı bulunmadığı hallerde saplar herhangi bir aletle kesilerek toplanıp yakılmalıdır.
• Hasattan sonra hayvan sürülerini tarlalarda otlatmak, tarlada kalan yeşil ve kör kozaların yenilmesine neden olacağından pembekurt’un kışlayan popülasyonunun azaltılması açısından önemlidir.
• Tohum temizliği için tohumların delinte edilmiş olması gereklidir ve ekimde mutlaka bu tip tohumlar kullanılmalıdır.
• Çırçırlama işleminde Sawgine ve Linter makinelerinden geçmiş tohumluk çiğitler pembekurt’tan temizlenmektedir. Rollerjin’den geçmiş bulaşık tohumluk çiğit ise sterilizasyon veya fümigasyona tabi tutulmalıdır.
• Münavebeli ekim ve erken hasat yapılması yarar sağlamaktadır. Erken ekim ve erkenci çeşitlerin kullanımı, erken hasat olanağı vereceğinden sonbahar da tarlaların erken işlenmesine olanak sağlayacaktır.
• Mevsim içinde tarlada görülen rozet çiçeklerin toplanıp yok edilmesi popülasyonun azaltılması açısından yararlıdır.
• Tüysüz çeşitlerin ekimi tercih edilmelidir.

Kimyasal mücadele önerilmemektedir.
FEROMON: Z-7/Z11-Hexadecadienyl acetate 0,5 mg+Z7-E/11-Hexadecadienyl acetate (0,5 mg 1 adet/80 da - 2 ad/tarlaya tuzak ) 795 g/l. Z, Z/Z,E-I-II Hexadecadien-1yl-acetate (140 mg/çubuk-25 adet/da çubuk)