Pamukta Yeşil Kurt Mücadelesi & İlaçları

Tanımı, Yaşayışı ve Zarar Şekli

Erginlerin ön kanatları üzerinde biri böbrek, diğeri daire şeklinde iki leke bulunur (Şekil 36a). Bu özelliklerinin karakteristik olması nedeniyle diğer lepidopterlerden kolayca ayırt edilir. Dişi ve erkek kelebekler renk olarak farklılık gösterir. Dişi kelebekler kahverengi veya kırmızımsı-kahve, erkek kelebekler ise yeşilimsi kahve veya açık kahverengindedir. Erginler nektar ile beslenir ve zararlı değildir.

Yumurta kubbe biçiminde, ilk bırakıldığında şeffaf, beyaz renkli ve meridyen şeklinde çıkıntılara sahiptir (Şekil 36b). Bir dişi kelebek 7-16 gün süren ömrü boyunca 400- 2000 adet yumurta bırakabilmektedir. Yumurtalar başta genç yaprak ve generatif organlar olmak üzere büyüme noktaları ve gövdeye teker teker bırakılır. Ancak çok yoğun popülasyonlarda yumurtalar gruplar halinde bırakılabilmektedir. Yumurtadan çıkan larvalar önce yumurta kabuğu ve yaprak epidermisi ile beslenir. Daha sonra bitki içerisinde hareket ederek generatif organlarda beslenmeye devam eder. Küçük larvalar genellikle bitkinin üst kısımlarında bulunmakta, larva büyüdükçe bitkinin alt kesimlerine doğru inmektedir. Bırakılan yumurtalar yaz aylarında 25°C’de ortalama 3 günde, soğuk koşullarda ise 6-10 günde açılır.

Yeşilkurt ergini ve larvası — Şekil 36. a) Yeşil Kurt ergini ve b) larvası

Yumurtadan yeni çıkmış larva şeffaf, soluk grimsi yeşil renktedir. Birinci dönem larva 1-1,5 mm büyüklüğünde, baş kısmı siyaha yakın koyu kahverenginde ve vücuda göre daha büyüktür. Dönemler ilerledikçe vücut üzerinde uzunlamasına bant şeklinde, değişik renk ve tonlarda lekeler oluşur (Şekil 37). Larvaların rengi beslendiği ortama göre de değişiklik gösterebilmektedir.

Son dönem larva 40-50 mm boyunda, yeşil, kahverengi veya turuncu rengin değişik tonlarındadır. Toplam 6 larva dönemi geçiren Yeşil Kurt'un Çukurova’da yaz aylarında toplam larva süresi 10-12 gündür. Larva dönemi yaz aylarında 2-3 hafta iken, sonbahar ve ilkbaharda 4-6 hafta sürmektedir. Yumurtada olduğu gibi larva gelişimide sıcaklık ile yakından ilgilidir. Larva 38°C gibi oldukça yüksek sıcaklıklarda bile hızla gelişir ve beslenir. Yeşil Kurt larvalarının optimum gelişme sıcaklığı ise 25°C’dir.

Şekil 37. Yeşil Kurt'un taraktaki ve çiçekteki zararı (a ve b)

Yeşil Kurt larvalarının en tipik özelliği olan diken şeklinde ve kıla benzeyen çıkıntılar karakteristik olup bütün larva dönemlerinde çıplak gözle dahi görülebilir. Bu özellikleri nedeniyle Yeşil Kurt larvaları diğer lepidopter larvalarından kolayca ayırt edilebilir. Gelişmesini tamamlayan ve son dönem olan (altıncı dönem) larvada boğum araları şişerek iyice belirginleşir ve larva kıvrılarak hareketsiz kalır. Larva pupa olmak üzere toprağa iner ve 6-10 cm derinlikte pupa olur. Pupa süresi yazın 2 hafta iken, sonbahar ve ilkbaharda 6 haftadır.

Yeşil Kurt'un biyolojisi ve davranışı ayın fazları ile ilişkilidir. Bu özellik sadece Yeşil Kurt erginleri için geçerli olup diğer lepidopter kelebeklerinde böyle bir durum görülmez. Ergin uçuşları ayın dolunay safhası olan aydınlık dönemde en düşük seviyede seyrederken, ayın karanlık döneminde tepe noktasına ulaşmaktadır. Yeşil Kurt, bazı yıllarda salgın yaparak önemli zararlara neden olabilmektedir.

Yeşil Kurt larvaları pamukta genellikle taraklar (Şekil 38 a-b) başta olmak üzere çiçek ve koza gibi generatif organlarda beslenerek zararlı olur. Taraklanma döneminde verdiği zarar verim kaybı açısında çok önemlidir. Larvalar tarakların dip kısmından beslenmeye başlar (Şekil 38).

Yeşil Kurt'un larvası ve kozadaki zararı — Şekil 39. a) Yeşil Kurt'un larvası ve b) kozadaki zararı

Zararlı burada bir delik açarak tarağın içerisinde beslenmeye devam eder ve içini tamamen boşalttıktan sonra başka bir tarağa geçer. Zarar gören taraklar zamanla sararır ve dökülür. Larvaların beslendiği tarakların brakte yaprakları zararlıya özgü bir şekilde dışarıya doğru açılır. Yumurtadan yeni çıkan larva yapraklarda beslenirse de bu zarar önemli değildir.

Larvalar çiçeklerde beslenir ve zarar gören çiçeklerde döllenme olmadığı için koza oluşmaz. Larva dönemleri ilerledikçe zararlı bitkinin üst kısmından aşağıya doğru hareket ederek tarak, çiçek ve kozalarda beslenir (Şekil 40). Zarar gören kozalar açılmaz ve bir süre sonra da kurur. Sekonder zarar olarak da bu tür kozalar saprofit fungusların etkisiyle çürür.

Doğal Düşmanları

Yeşil Kurt'un, etkili pek çok doğal düşmanı bulunmaktadır (Şekil 40, 41). Yeşil Kurt larvalarında toplam parazitlenme oranı özellikle ilaçlamanın sona erdiği mevsim sonlarında %60’a kadar ulaşabilmektedir. Ülkemizde tespit edilen doğal düşmanları aşağıda verilmiştir.

Yeşilkurtun doğal düşmanları — Şekil 40. Chrysoperla carnea ergini b) Chrysoperla carnea yumurtası

Predatörler

Chrysoperla carnea (Steph.) Neur.:Chrysopidae
Orius albidipennis (Reut.) Hem.:Anthocoridae
O. laevigatus (Say)
O. niger (W.) Hem.:Anthocoridae
O. horvathi (Reut.) Hem.:Anthocoridae
Geocoris pallidipennis (C.) Hem.:Lygaeidae
G. megacephalus (R.) Hem.:Lygaeidae
G. arenarius (Jack.) Hem.:Lygaeidae
Piocoris luridus Fieb. Hem.:Lygaeidae
Nabis pseudoferus Rm. Hem.: Nabidae
Deraeocoris pallens Reuth. Hem.: Miridae
D. serenus Dgl. Sc. Hem.: Miridae
Scymnus interruptus (Gze.) Col.: Coccinellidae
S. apetzoides (Copra) Col.: Coccinellidae
S. apetzi (Mulsant) Col.: Coccinellidae
Campylomma diversicornis Reuth. Hem.: Miridae

Parazitoidler

Apanteles glomeratus (L.) Hym.:Braconidae
Habrobracon hebetor Say. Hym.:Braconidae
Cotesia ruficrus Haliday Hym.:Braconidae
Chelorus osculator Panzer Hym.:Braconidae
Microplitis rufiventris Kok. Hym.:Braconidae
Hyposeter didymator (Thbg.) Hym.:Ichneumonidae
Ichneumon sarcitorius L. Hym.:Ichneumonidae
Conomorium patulum Walk. Hym.:Pteromalidae
Trichogramma evanescens West Hym.:Trichogrammatidae
T. turkestanica M. Hym.:Trichogrammatidae
Telenomus minimus K. Hym.:Trichogrammatidae

Şekil 41. a) Chrysoperla carnea larvası b) Hyposeter didymator ergini c) Geocoris sp. ergini d) Piocoris sp. ergini

Hastalık Etmenleri

Bacillus thuringiensis Bakteri : Bacillaceae
B. cereus Bakteri : Bacillaceae
Aspergillus flavus Deu.:Moniliales
A. parasiticus Deu.:Moniliales
A. niger Deu.:Moniliales
Rhizopus sp. Phy.: Mucoarales

Predatör türlerden özellikle C. carnea larvası ile Orius nimf ve erginleri zararlının üçüncü dölünde etkili bir baskı unsuru durumundadır.

İlgili Ürünler

Güneydoğu Anadolu Bölgesi’nde, parazitoit ve patojenlerin zararlının pamuktaki birinci dölünde %25, 2. dölünde %48 etkili olabildikleri belirlenmiştir. Çukurova’da en önemli parazitoiti Apanteles sp.’dir. Bu parazitoit türü mevsim başından sonuna kadar Yeşil Kurt larvalarında değişik oranlarda parazitlenme yapar.

Pamukta Yeşil Kurt Mücadelesi

Kültürel Mücadele

Zararlı yoğunluğunu düşürmek amacıyla hasattan sonra tarlalar geciktiril meden sürülmelidir. Böylece gelecek yıla geçecek olan larvaların besin kaynağı ortadan kaldırılmış, dolayısıyla da popülasyon azaltılmış olur.
Münavebe uygulanmalıdır. Mısır, domates gibi konukçusu olan bitkilerin ardarda ekiminden kaçınılmalıdır.
Sınır bitkisi olarak bir sıra hint yağı otu ekilmesi zararlıyı kendine çekmesi bakımından faydalıdır.
Ayrıca gossypol oranı yüksek ve tüysüz çeşitler tercih edilmelidir.

Biyolojik Mücadele

Ülkemizde etkili bir biyolojik mücadele yöntemi henüz uygulanmamasına karşın, çok sayıdaki doğal düşmanlarını korumaya yönelik önlemlerle zararlı popülasyonu baskı altında tutulabilir. Ancak epidemi yıllarında, bu doğal düşmanlar zararlıyı baskı altında tutmakta yetersiz kalmaktadır.

Kimyasal Mücadele

Yeşil Kurt ile başarılı bir mücadelenin ilk koşulu zamanlamanın doğru yapılmasıdır. Bunun için en uygun zaman larvaların küçük olduğu dönemdir. Çünkü ileri dönemde larvalar büyümekte ve ilacın larva etkisi azalmaktadır. Yapılacak sürveylerde 3m’lik pamuk sırası uzunluğunda ortalama 2 larva bulunduğunda ilaçlı mücadeleye karar verilmelidir. Bırakılan yumurta sayısı arttığı sürece ilaçlama geciktirilmeli, ancak bu süre Yeşil Kurt larvalarının çok fazla büyümesine imkan verecek kadar da uzun olmamalıdır. İlaçlı mücadelede yüksek etki elde etmek için her dölde yumurtadan yeni çıkmış larvaların çoğunlukta olduğu dönem iyi belirlenmelidir. Larvalar gündüzleri genellikle tarak, çiçek ve koza içinde beslendiklerinden sabah erken saatlerde veya akşam geç saatlerde ilaçlama yapılmalıdır. Yeşil Kurt kimyasal mücadelesinde kullanılan ilaçlar ve dozları Ek 4’te yer almaktadır.

Pamukta Yeşil Kurt İçin Önerilen İlaçlar

Aktif madde adı ve oranı	Formülasyon Tipi	Doz (100l su)	Son ilaçlama ile hasat arası süre (gün)	Etki mekanizması*
Güvenli olarak tavsiye edilen ilaçlar
Methoxyfenozide 300 g/l + Spinetoram 60 g/l	SC	55 ml/da	14	18,5
Spinosad 480 g/l	SC	25 ml/da	28	5
Beauverıa bassiana strain Bb-1 % 1,5	SL	250 ml/da	-
Kontrollü olarak tavsiye edilen ilaçlar
Diflubenzuron 240 g/l + Lambda cyhalothrin 120 g/l	SC	30 ml/da	14	15,3
Lambda-cyhalothrin 50 g/l	EC	150 ml /da larva ve yumurta	7	3
Lambda-cyhalothrin 50 g/l**	CS	150 ml /da larva	7	3
Novaluron 100 g/1	EC	100 ml/da	42	15
Geçici olarak tavsiye edilen ilaçlar
Alphacypermethrin 100 g/l	EC	200 ml / da larva	14	3
Zeta cypermethrin(EW) 100 g/l	EW	125 ml/da	7	3
Indoxacarb 150 g/l	SC	45 ml / da larva	14	22A
Indoxacarb methyl 150 g/l	SC	45 ml / da larva	14	22A
Pyridaly 500 g/l	EC	20 ml/da larva	14	U

Ek4 - Pamuk Yaprakpireleri mücadelesinde kullanılan ilaçlar ve dozları - * Pestisitlere karşı direnç gelişimini azaltmak için birbiri ardına yapılacak uygulamalarda etki mekanizması sütununda yer alan farklı harf ya da rakama sahip aktif maddelerin seçilmesine özen gösterilmelidir. **Akdeniz Bölgesinde kullanılmaz

Kaynaklar

Bu makale, T.C. GIDA TARIM VE HAYVANCILIK BAKANLIĞI’ndan alınmıştır. İçerikte hiçbir değişiklik yapılmamıştır.

Orijinal Makale

Dr. Okan ÖZGÜR, Uzm. Halil DÜNDAR, Uzm. Sedat EREN, Dr. Hale GÜNAÇTI, Dr. Yasemin SABAHOĞLU, Uzm. Seher TANYOLAÇ, Uzm. Hilmi TORUN, Dr. Nursen ÜSTÜN, Dr. Abdullah YILMAZ (2017). Pamuk Entegre Mücadele Teknik Talimatı. Ankara: T.C. GIDA TARIM VE HAYVANCILIK BAKANLIĞI