Pamuk Verticillium Solgunluğu

Tanımı, Yaşayışı ve Hastalık Belirtileri

Hastalık etmeni fungus toprak kökenli olup, genellikle vejetasyonun sonuna yaklaştıkça ağırlaşan bir belirti tablosuyla kendisini gösterir. Alt kısımlardan üst kısımlara doğru ilerleyen belirti tablosunda ilk belirtiler herhangi bir zararlanma olmaksızın solan yapraklar şeklinde olabileceği gibi, yaprakların kenarlarından damar aralarına doğru ilerleyen kloroz ve sonrasında nekrozlar şeklinde de olabilir (Şekil 30 a-b., 31a).

Ekim geç yapılmışsa veya hastalık erken başlamışsa bitki boyu kısalır, koza sayısı azalır ve kozalar küçük kalır. Hastalığın diğer karakteristik bir belirtisi ise gövde enine kesitinde ksilem (odun borusu) iletim demetlerinin kahverengileşmesidir (Şekil 31b).

Hastalığın ileri aşamalarında çoğunlukla bitki ölür (Şekil 32). Etmenin değişik vejetatif uyum grupları (VCG) bulunmaktadır. Bunlardan VCG1 pamukta en yıkıcı olanıdır ve hastalıklı bitkilerde ani yaprak dökümü, bitki boyu kısalması ve ölümüne yol açar. VCG2 kendi içerisinde 2A ve 2B olarak ayrılmaktadır. Genellikle VCG2B üyelerinin VCG2A’ya göre daha virulent oldukları saptanmıştır. Bu grup bitkilerin yapraklarında damar aralarına doğru ilerleyen kloroz ve sonrasında nekroze alanlar oluşur. Yapraklar dökülmez çoğunlukla kaşık gibi bitkide asılı kalır,
bazen de solarak bitkinin gövdesine sarılır. V. dahliae, 21-27°C’ler arasında iyi gelişir. V. dahliae pamuk dışında birçok bitkide hastalığa neden olabilmektedir. Bunlardan bazıları zeytin, susam, ayçiçeği, bamya, domates, biber, patlıcan, börülce, fasulye, patates, yerfıstığı, kavun, maydanoz, şeftali, kayısı, karanfil, datura, domuz pıtrağı, horozibiği ve pire otudur.

Fungus kışı toprakta ya da hastalıklı bitki kalıntılarında 10 yıl gibi uzun bir süre canlılığını sürdürebilir.

V. dahliae pamuğun özellikle kök uçlarından ve hipokotilin toprak altında kalan kısmından bitkiye giriş yapar. Kök meristemine giren fungus hem intrasellüler (hücre içi) hem de interselüller (hücreler arası) olarak merkezi silindire yönelir ve ksileme ulaşır. Etmen floemde taşınmaz. Fungus ksilem içinde misel ve konidi oluşturur. Bunlar ksilem boyunca bitkinin tepe noktalarına, yapraklara ve uç tomurcuklara kadar taşınır.

Etmenin yayılmasında kültür ve bakım işlemleri (özellikle toprak işleme ve sulama), hastalıklı bitki artıkları, bulaşık toprak ve tohum önemli rol oynamaktadır.

Pamuk Verticillium Solgunluğunun Mücadelesi

Kültürel Önlemler

• Hastalığa dayanıklı çeşitler tercih edilmeli
• Aşırı sulamadan kaçınılmalı
• Ekim nöbeti uygulanmalı (2 yıl pamuk, 2 yıl yonca; 3 yıl pamuk, 3 yıl yonca; 2 yıl pamuk, 1 yıl buğday + mısır; 2 yıl pamuk, 1 yıl mısır; 1 yıl pamuk, 1 yıl susam + buğday)
• Dengeli gübreleme yapılmalı. (Azotlu gübre olarak üre tercih edilmelidir)
• Yabancı ot mücadelesi yapılmalıdır.
• Derin toprak işlemeden kaçınılmalıdır.

Kimyasal Mücadele

Solgunluk hastalığının bilinen ekonomik bir ilaçlı mücadelesi yoktur.