Bağda Kök-uru Hastalığı

Tanımı, yaşayışı ve belirtileri

Kök uru hastalığını yapan etmen bakteridir. Optimum gelişme sıcaklığı 25-30°C, minimum 0°C, maksimum gelişme sıcaklığı ise 37°C’dir. Alkali topraklarda, hafif asit karakterde olanlara oranla daha çok yayılmaktadır.

Hastalık etmeni sistemik olarak asma bitkisinde, toprağa karışmış urlarda ve kök parçalarında uzun yıllar canlılığını sürdürebilmektedir. Bulaşık topraklara konukçu bitki dikildiğinde, kök veya gövdenin toprağa yakın kısımlarında kültürel işlemler, aşılama, böcek ve nematod beslenmesi gibi nedenlerle açılan taze yaralardan bitkiye giriş yapar.

Hastalık, asmanın toprağa yakın kısımlarında ve kollarında görülür (Şekil 94a). Köklerde genellikle ur oluşturmaz, fakat lokal nekrozlara ve çürümelere neden olabilir. Urlar yaz başlangıcında beyaz-krem renkli ve yumuşak görünümlü olup, yaz sonunda kahverengine dönüşürler (Şekil 94b). Sonbaharda ise kuru ve odunsu bir yapıya bürünürler. Bir sezonda tüm asmayı saracak kadar büyük urlar oluşabilir.

Urlu bitkiler genellikle zayıf sürgün gelişimi gösterir ve sürgünün ur üstünde kalan kısımları kuruyabilir. Özellikle don olaylarının görüldüğü yerlerde asma üzerindeki don çatlakları boyunca çok sayıda urlanma olmaktadır. Bu belirtiler halk arasında “sıraca” ya da “uyuz” olarak adlandırılmaktadır (Şekil 94c). Ana kök ve kök boğazında çok sayıda ur oluştuğunda, asma bitkisinde besin elementleri ve su iletimi sekteye uğrar. Hasta bitkiler olumsuz çevre koşullarına ve özellikle soğuk zararına daha duyarlı hale gelirler.

Fidanlıklarda ise, fidanların köklenme noktalarında, köreltilmiş gözlerde ve aşı noktalarında urlar görülür. Hastalık etmeninin doğal konukçusu asmadır. Etmen yapay olarak krizantem, ayçiçeği, tütün gibi bitkilerde de ur oluşturabilmektedir.

Bağda Kök-uru Hastalığı Mücadelesi

Kültürel önlemler

• Ağır ve su tutma kapasitesi yüksek olan topraklarda ve kış-ilkbahar donlarının yoğun görüldüğü yerlerde fidanlık ve bağ tesisinden kaçınılmalıdır.
• Sertifikalı üretim materyalleri kullanılmalıdır.
• Aşılama sırasında anaç kalem uyumuna dikkat edilmeli, yara yerlerinden bakteri girişini engellemek için aşı yerleri steril parafin ile kapatılmalıdır.
• Bakım işlemleri sırasında bitkileri yaralamaktan kaçınılmalıdır.
• Budama, aşılama gibi yetiştirme tekniklerinin uygulanması sırasında kullanılan aletler her kullanım öncesi %10’luk sodyum hipoklorite (çamaşır suyu) batırılarak dezenfekte edilmelidir.
• Fidan üretiminde kullanılacak olan dormant dönemdeki anaç ve kalem çeliklerinin 50°C sıcaklığa ayarlı su banyosunda 30 dakika süreyle sıcak su uygulamasına tabi tutulmalıdır.
• Toprak altı zararlıları ile mücadele edilmelidir.
• Bağdaki ağır bulaşık asmalar sökülüp imha edilmeli, söküm yerinde 40 cm derinlik ve 20 cm genişliğinde tecrit çukuru açılarak içerisi sönmemiş kireçle doldurulmalıdır.
• Hastalığın görüldüğü bağlar söküldükten sonra en az 5 yıl süreyle yeni bağ tesis edilmemeli, mısır, buğdaygiller, soğanlı bitkiler, yonca ve kuşkonmaz gibi bitkilerle 5 yıllık ekim nöbeti uygulanmalıdır.
• Hastalığa daha az duyarlı çeşitlerin üretimi tercih edilmelidir.

Kimyasal mücadele

Asmalarda ilaçlı mücadele Ağustos ve Eylül aylarında yapılır. Hasattan sonra gövdedeki urlar bıçakla iyice temizlendikten sonra % 5 oranında göztaşı eriyiği ve kuruduktan sonra ardıç katranı sürülmelidir.