Organik kaynaklardan elden edilen ve bitkinin toprak içinde alması gereken besinleri toprak yapısını bozmadan bitkiye aktarabilen gübrelere organik gübre denilir.
Normal şartlarda bitkilerin ihtiyaç duyduğu besin maddeleri, toprak içerisinde mevcuttur. Bitki bu besin maddelerinin bir kısmına direkt ulaşabilirken; parçalanmamış formda olan diğer kısmına ulaşamaz.
Katı veya sıvı formda olan organik gübreler içinde bulunan canlı organizmalar, bitkinin ihtiyaç duyduğu ve toprak içinde parçalanmamış şekilde duran bu elementleri parçalayarak serbest kalmasını sağlar ve bitkiyle buluşturur.
Organik Gübre Ne İşe Yarar?
Organik gübreler; bitki besinleri ve tarımda bir toprak düzenleyici için önemli bir kaynaktır.
Çevre dostu olan bu gübreler, bitkinin kök gelişimini destekleyen ve toprak içinde bulunan mikroorganizmaları besler ve aynı zamanda toprak yapısının iyileşmesini sağlar.
Toprağın su ve besin maddelerini tutma yeteneğini arttıran organik gübreler, toprağı iyileştirir, yağmur ve rüzgarların neden olduğu toprak kaybını azaltır.
Bitkiler ihtiyaç duydukları besinleri aldıktan sonra bile organik gübreler toprağı geliştirmeye devam ederler. Organik gübrenin kullanım süresinin artmasıyla; toprağın bileşim ve dokusunun iyileşmesine ilave olarak; bu toprakta yetişen bitkiler daha güçlü ve sağlıklı hale gelir.
Organik gübreler, bitki ve hayvan atıkları gibi doğal maddelerden üretildiği için, doğa dostudur.
Organik Gübre
- Topraktaki mikroorganizmaların sayısını arttırır.
- Toprağın besin değerini arttırarak, bitki büyümesini hızlandırır.
- Toprağın ph değerini regüle eder.
- Bitkinin her döneminde kullanılabilir.
- Bitkinin kök gelişimini destekler.
- Toprağın su tutumunu arttırır.
- Tohum çimlenme oranını hızlandırır.
- Sulama ihtiyacını düşürür.
- Ürünün daha kalite ve raf ömrünü arttırır.
Organik gübreleri, hayvan gübreleri, humik asit, yeşil gübre, kompost ve torf olarak 5 ana başlık altında toplayabiliriz.
Şimdi bunları tek tek tanıtalım.
Hayvan Gübresi
Genellikle evcil hayvanların dışkısı ve idrarından oluşan, saman veya yataklık malzemelerin karışımından elde edilmiş, organik içerik bakımından zengin olan gübrelerdir. Çiftlik hayvanları, yedikleri yiyeceklerde bulunan azot, fosfor ve potasyumun çoğunu dışkıları yoluyla dışarı atarlar. Bu sebeple hayvan gübrelerinde azot, fosfor ve potasyum organik halde bulunur.
Organik madde bakımından zengin olan hayvansal gübreler, toprağın suyun emme ve depolanma kapasitesini arttırarak erozyonun önlenmesini sağlar ve toprak yapısının korunmasına yardımcı olur.
Gübre içindeki potasyum ve azotun çoğu, malzemenin tarlaya uygulanmadan önce yağışa maruz kalması durumunda sızıntı yoluyla kaybedilebilir. Bu besin kaybı ve sızıntıyı önlemek için gübre çukurlara istiflenmeli ve mümkün olan en kısa sürede tarlalara yayılmalıdır.
Yeşil Gübre
Toprağa ve sonraki mahsullere faydalı etkileri için yetiştirilip, sonrasında bu bitkilerin tarım makineleri ile sürülerek toprağa karıştırılması işlemine yeşil gübreleme denilir.
Bu işlem yapılırken, yeşil kısımları bol olan baklagil bitkilerinin (yonca, soya, korunga, fiğ vb.) tercih edilmesi verimlilik açısından daha faydalıdır. Yapılan bu işlemle toprağın fiziksel durumu iyileştirilir, besin kaybı azaltılır ve organik madde miktarı arttırılır. Ayrıca bu yöntem bitkinin azotla buluşmasını da sağlar.
İlgili Ürünler
Ekim işlemi genellikle sonbahar döneminde yapılır, yaz mahsulü ekilmeden önce ilkbahar döneminde de sürülerek toprağa karışması sağlanır.
Humik Asit
Humus olarakda adlandırılan bu asit, bitki veya hayvan atıklarının çürümesiyle elde edilen organik bir madde olup, bitki gelişimi açısından önemli rol oynar.
Humik asitler toprak yapısının iyileşmesine yardımcı olarak; hafif ve kumlu topraklarda bitki kökünün besinleri alma yeteneğini artmasını; ağır ve sıkı topraklarda ise, köklerin daha iyi su ve oksijen almasını sağlar.
Toprağın pH değerini düzenleyerek bitki büyümesini teşvik eder; verim ve kalitenin yanında, tohumda çimlenme oranınıda arttırır.
Köklerin Azot (N), Fosfor (P), Potasyum (K), Demir (Fe) ve Çinko (Zn) besinlerini alma kapasitesini arttırarak verim artışı sağlar.
Yeraltı sularını korur.
Herbisit, pestisit ve fungisitin etkinliğini arttırarak, bitkileri zararlılara karşı dayanıklı hale gelmesine yardımcı olur.
Kompost
Bitkisel ve hayvansal atıkların, çözülme ve çürümesiyle elde edilen organik gübreye kompost denir.
Kompost kullanımı özellikle organik tarımda önemlidir. Kompost toprak yapısını iyileştirirken, toprak içindeki yararlı mikroorganizmaların artışını destekler ve bitkiler için önemli besinlerin üretilmesine yardımcı olur.
Kompostun toprak yapısına olan etkisi genellikle birkaç yıl kullanımdan sonra ortaya çıkar.
Kompostlar genellikle yaklaşık yüzde 2 azot, yüzde 0.5-1 fosfor ve yaklaşık yüzde 2 potasyum içerir. Oldukça düşük besin içeriği nedeniyle, kompostlar genellikle büyük miktarlarda uygulanır.
Kompost, toprağın yapısını geliştirirken, toprağın nemli kalmasını sağlar ve verim artışı sağlar.Ayrıca toprağın ph seviyesini regüle eder, toprak içindeki yararlı mikroorganizmaların artmasını sağlar.
Torf
Turba toprağı olarakta bilinen bu madde, göl, bataklık ve benzeri su altındaki arazilerde yetişen bitkilerin su dibine çökmesi sonucunda kesilen hava temasıyla birlikte, yıllarca süren çürümesiyle oluşan organik bir maddedir.
Toprak düzenleyici olan torf organik olup, tüm bitkilerin yetiştirilmesinde kullanılabilir. Torf toprağın nemli kalmasını sağlamanın yanında, suyun ve gübrenin bitkiye düzenli olarak geçişini sağlar.
Bitki besini içermeyen torf maddesi, genelde saksılı süs bitki ve fidan yetiştiriciliğinde kullanılır.
Organik Sıvı Gübre
Bitkilerin ihtiyaç duyduğu besinleri bünyesinde organik ve sıvı olarak bulunduran gübrelere, organik sıvı gübre denir.
Bitkilerin direkt kök bölgesi yada yaprak kısmına uygulandığı için, bitki gübre bünyesinde bulunan organik maddelere hızlı ve kolay bir şekilde ulaşır.