İlkbahar döneminde mayıs ayında yayla ve iç bölgelerde dikilen 250-400 gram arasında ağırlığa sahip, sulu, tat ve aroması yüksek bazı bölgelerde biraz yuvarlak bazı bölgelerde az dilimli genelde sırığa alınmadan yerde yetişen (oturak tipi) domatesler köy domatesi olarak adlandırılmıştır.
Ülkemizde sera domatesi genelde 170-190 gramlık domates olarak uzun yıllar üretimde kullanılmıştır. Günümüzde hala tek sezon denilen ve Ekim-Haziran arası dönemde yetiştirilen sera domatesleri bu tip domateslerdir. Son 5-6 yılda birçok farklı tip ve renkte domates çeşitleri (beef, salkım, kokteyl, kiraz, oturak, pembe, kahverengi domatesler) geliştirilmiştir.
Antalya’nın sahil kesimi olan Finike’de benim çocukluğumda haziran, temmuz aylarına kadar serada yetiştirdiğimiz kendi domateslerimizi tüketirdik. Sonra yayla ilçesi olan Elmalı’dan “Ankon” adı verilen iri köy domatesleri gelirdi.
Seralarımızda normal domates (180 g’lık) olmasına rağmen lezzetli, iri, sulu yaylada yetişmiş domatesleri pazardan alır ve onları tüketirdik. Serada yetişen domateslerden ise sezon sonu olduğu için salça yapardık. Dolayısıyla ülkemizde domates denince yazın, sulu, iri, lezzetli, tat ve aroması farklı, kokulu köy domatesleri akla gelmektedir.
İlgili Ürünler
Köy domates kavramı sürekli dillendirilince sebze ıslah firmaları bu konuda çalışmalar yapmaya başladılar ve son 5-6 yılda yoğun bir şekilde piyasaya sonu köy ismi ile biten YÜKSELKÖY, ALATURKA, ÇİKOKÖY, TEKKÖY, GÜLKÖY gibi yeni ticari çeşitler geliştirmeye başladılar.
Bu çeşitler genelde 250-350 g. arasında iriliğe sahip, dilimli yapıda, yeşil-kırmızı olgunlukta hasat edilebilen, şekil, görünüm, tat ve aroma yönünden lezzetli çeşitler olarak tanınmaya ve tüketilmeye başlandı. Yeni nesil köy domatesleri hem hastalık dayanımı, raf ömrü, verim, kalite yönünden hem de tat, aroma, lezzet, koku, tüm yıl boyunda ulaşılabilme yönünden eski tip köy domateslerinden üstün çeşitler olarak tüketiciler tarafından tercih edilen çeşitler olarak ortaya çıktı ve beğenildiler.
Yeni nesil köy domatesleri eski tarlada yetişen oturak domateslerine göre hem serada yetiştiriciliğe uygun, hem sırık tipte ipe alınıp büyütülebilen hem de profesyonel olarak üretilip amatör ruhla satılan lezzetli domatesler olarak karşımıza çıkmaktadırlar.
Kaynaklar
Ercan ÖZKAYNAK